Tăng Chi Bộ - Phẩm Bà la môn
(VII) (197) Mưa
Bài giảng trong lớp Phật Pháp Buddhadhamma ngày 25-4-2017.
Minh Hạnh chuyển biên
TT Giác Đẳng: Một điều rất tự nhiên, những hiện tượng thiên nhiên như mưa gió bão tố v.v... thường có một uy thế tương đối được nhiều tín đồ các tôn giáo quan tâm bởi vì liên quan đến cuộc sống. Chúng ta thường nghe những câu chuyện ngày xưa các vị vua chúa làm lễ cầu đạo hay lễ cầu mưa cho mưa thuận gió hoà.
Và đặc biệt vùng Nam Á và Đông Nam Á bị ảnh hưởng bởi một hệ thống thời tiết không giống như bất cứ một nơi nào khác ở trên trái đất này đó là hiện tượng monsoon, là một hiện tượng được nhận biết qua thời tiết ở miền nam Việt Nam những cơn mưa hạ vào mùa hè, trời mưa mùa hè đã tạo nên một nền nông nghiệp lâu đời. Tháng Tư bắt đầu trời mưa xuống họ bắt đầu cầy bừa và năm nào mưa thuận gió hoà năm đó người ta được mùa canh tác được tốt.
Bài học hôm nay Đức Phật nói về 5 nguyên nhân làm cho mưa không thuận gió không hoà, ở trong đó có đề cập đến các hàng phi nhân, đến chư thiên, đến Ràhu Atula vương, đến hiện tượng phẫn nộ của hoả giới mà theo như kỹ thuật ngày nay người ta gọi là sự đột biến của nhiệt độ, một hiện tượng khác là sự phẫn nộ của phong đại là gió mà thật ra là sự đột biến của áp xuất.
Trong hiện tượng thời tiết từ ngàn xưa Đức Phật đã nói đến 2 thứ là nhiệt độ và áp xuất và ngày nay người ta cũng thấy 2 điều đó là 2 yếu tố quyết định rất quan trọng, tuy nhiên, những yếu tố còn lại sẽ làm cho chúng ta nhiều ngạc nhiên.
Theo cái nhìn thường thức đa phần mọi sự vật xảy ra do một nguyên nhân và một khi biết được nguyên nhân đó chúng ta qui hết tất cả đều do nguyên nhân đó. Nhưng đọc trong kinh sự hiện hữu và biến dịch của thế gian này xoay vần chung quanh 5 định luật.
1) Định luật đầu tiên là, định luật về thời tiết (Utuniyāma). Định luật thời tiết là, bởi vì sự tồn tại của các tinh cầu phải đi theo đường quỹ đạo và vì đi theo đường qũy đạo do đó có 4 mùa, vì trái đất đi chung quanh qũy đạo trong một năm 365 ngày thì tự nhiên khoảng cách về hướng mặt trời khiến cho chúng ta có ngày ngắn đêm dài, ngày dài đêm ngắn, có xuân hạ thu đông, và bởi vì sự vận hành chung quanh qũy đạo nó khiến cho trái đất phải chịu ảnh hưởng thời tiết như vậy, đó là một điều tự nhiên. Chúng ta lấy thí dụ như mình ở gần bắc bán cầu những quốc gia như nơi chúng tôi đang có mặt ở tại đây là Washington, D.C có 4 mùa rõ rệt xuân hạ thu đông, thì chuyện xuân hạ thu đông và 4 mùa chúng ta không thể thay đổi được và rất khó để có thể làm gì khác hơn. Dĩ nhiên đôi khi có một vài sự việc nhưng điều đó là do sự chi phối tự nhiên của thời tiết.
2) Định luật thứ hai là, định luật về chủng tử (Bīyaniyāma). Chủng tử tức là gieo hạt cam thì ra cây cam, gieo hạt đậu thì ra cây đậu, gieo hạt ớt thì ra cây ớt đó lả lẽ tất nhiên đó là sự tự nhiên của chủng tử, do có chủng tử nên chúng ta nói về hiện tượng di truyền, hiện tượng DNA, và do có chủng tử nên sự tồn tại của các vật thể nó có tánh cách giống nhau trong sự thừa tiếp ở thế hệ này sang thế hệ khác
3) Định luật thứ ba là, định luật về tâm thức (Cittaniyāma), tâm biết cảnh, tâm có sanh có diệt, những định luật đó chúng ta học qua A Tỳ Đàm, đó là một điểm tự nhiên của các pháp.
4) Định luật thứ tư là, định luật của nghiệp (Kammaniyāma) là nghiệp lực hành vi tạo tác của chúng sanh có thiện có ác chi phối bản thân con người chi phối chung quanh, nhưng Đức Phật cũng dạy rằng chính nghiệp lực cũng chi phối thời tiết. Ngày hôm nay các nhà khoa học cố gắng nghiên cứu về sự tiêu thụ của con người và trong đó những thán khí thải ra những ô nhiễm đối với môi trường và ảnh hưởng như thế nào đối với thời tiết, nhưng không ai có đủ thẩm quyền và có cơ sở để nghiên cứu nghiệp lực ảnh hưởng như thế nào đối với thời tiết .
5) Định luật thứ năm là, định luật về pháp (Dhammaniyāma) gọi là pháp cú nhiên. Pháp cú nhiên ở đây là những sự vận hành của các pháp do nhân do duyên. Thí dụ có sanh, có diệt, có năng duyên, sở duyên, thì những định luật đó nó theo một trình tự cũng như sự tương tác tự nhiên của nó, chúng ta không can thiệp được, nó không phải là như vậy, nó là cố nhiên về pháp gọi là Dhammaniyāma.
Bài học hôm nay nói về một hiện tượng rất quen thuộc với chúng ta đó là hiện tượng mưa.
Chúng ta đặt câu hỏi tại đây là tại sao chúng ta lại nói về mưa?
Mưa ở tại đây, trước khi đi vào ý nghĩa của bài kinh hôm nay cũng nên nhắc mưa vốn có một ảnh hưởng lớn ở trong lịch sử và văn hóa của đạo Phật. Ví dụ như Chư Tăng có nhập hạ hàng năm, Chư Tăng Nam Tông thì nhập hạ từ rằm tháng 6 cho đến rằm tháng 9 vào đúng mùa mưa gọi là mùa monsoon. Ở các vùng Nam Á và Đông Nam Á mưa rất nhiều, Việt Nam mùa mưa thường vào mùa hè, khi mùa hè đến thì mưa nhiều do những đám mây từ Ấn Độ Dương và một phần của Thái Bình Dương tạo thành một chu kỳ đem gió nam còn gọi là gió nồm tới.
Hiện tượng monsoon tạo ra một hệ thống về thời tiết, một nguồn máy khí hậu và ảnh hưởng đến toàn bộ nông nghiệp của vùng Nam Á. Các quốc gia thời xưa như Ấn Độ, miền nam Trung Hoa, Việt Nam, các quốc gia Đông Nam Á Thái Lan, Tích Lan, Miến Điện v.v... người ta canh tác theo thời tiết, tức là ngày xưa không có hệ thống trị thủy, không có hệ thống dẫn thủy nhập điền tốt như bây giờ, không có máy bơm nước, nhà nông cày cấy canh tác đều lệ thuộc vào mưa do vậy khi mùa mưa đến vạn vật hồi sinh, rất khác với vùng đất chúng tôi đang có mặt Washington DC bây giờ là mùa xuân ra đường thấy cây xanh đâm chồi nảy lộc rất là đẹp. Nếu qúi vị nào ở miền nam nước Việt thì mùa xuân không phải là mùa hồi sinh là vì mùa xuân vẫn còn nằm trong mùa khô, chúng ta chịu đựng như vậy cho đến tháng 6 âm lịch mới bắt đầu mưa xuống, và khi mưa xuống thì cây cỏ xanh tốt như câu kinh trong Ratana sutta "Như cơn mưa đầu hạ, khiến ngàn cây đâm chồi, khi mùa hạ đến, mưa những trận đầu mùa, cây mới bắt đầu đâm chồi nảy lộc". Và trong mùa mưa người ta trồng lúa v.v...
Chư Tăng có một số giới luật được Đức Phật ban hành liên quan đến mùa mưa. Thí dụ như lễ Tăng Y Kathina. Cũng là do Chư Tăng đi vào mùa mưa, sau mùa mưa nhưng vẫn còn bị ướt do đó Đức Phật Ngài đặt ra luật phải mang theo y Tăng Già Lê. Nói chung có rất nhiều giới luật do Đức Phật ban hành liên quan đến mùa mưa. Và mùa mưa đã trở thành một phần ở trong nền văn hóa của Phật Giáo.
Trong bài kinh ngày hôm nay có một vài đoạn kinh do lời kinh cổ của ngày xưa và để cho phù hợp với văn phong ngày hôm nay chúng ta phải điều chỉnh đôi chút về ngôn từ.
Ví dụ, ở câu đầu: "có 5 chướng ngại cho mưa, các người đoán tướng không biết được". Người đoán tướng ở tại đây không phải là thầy xem tướng mà là những nhà khí tượng học (meteorology) những nhà tiên đoán về khí tượng. Ngày hôm nay có rất nhiều người học ngành meteorology và tiên đoán về thời tiết, thường chúng ta thấy trên báo hay trên internet đặc biệt ở trên radio, TV. Những người này ghi nhận hiện tượng gió hiện tượng mưa và có thể tiên đoán trong 5 ngày nữa hoặc 10 ngày nữa khí hậu ra sao. Chúng ta gọi là những người tiên đoán về khí tượng chứ không phải là người thầy bói xem tướng. Ở Việt Nam có môn học về thủy văn, danh từ này lấy từ Hán văn. Thường những người đi biển họ học về thủy văn hoặc ngành khí tượng học cũng là đề quan sát thời tiết và cho người đi biển hoặc sinh hoạt hàng ngày có thể biết dự báo về thời tiết như thế nào.
Đức Phật Ngài dạy có 5 điều tương đối bất thường và do 5 điều bất thường đó khiến cho những người dự báo thời tiết không tiên đoán chính xác được. Từ thời xa xưa thời Đức Thế Tôn xuất hiện cách đây 25 thế kỷ có nhiều vùng đất trên thế giới còn thiếu văn minh vẫn còn bán khai đời sống rất sơ khai nhưng tại vùng châu thổ sông Hằng thời bấy giờ lại có cuộc sống tương đối rất cao và họ đã có những người chuyên môn dự báo về thời tiết.
Chúng tôi đã có dịp nói chuyện với vài người đi biển mặc dầu họ không giỏi về khoa học nhưng với kinh nghiệm này họ nhìn đường chân trời họ nhìn mây, ví dụ hồi chúng tôi còn nhỏ ông bà có dạy một số điều như nhìn mặt trăng thấy vầng sáng ở chung quanh thì biết những ngày sắp tới trời sẽ rất nắng rất nóng, hay là hoặc giả ngày nào buổi sáng có sương mù dầy đặc thì bữa đó trời không mưa. Nhưng những người đi biển họ nhìn vào sóng vào gió vào nước họ có một số tiên đoán. Ngay cả chúng ta tìm thấy ở trong Tam Quốc Chí khi đánh trận thì Gia Cát Lượng chẳng hạn cũng có những tiên đoán về thời tiết để bày binh bố trận. Do vậy từ rất xa xưa con người đã học được những kinh nghiệm về khí tượng về thủy văn để họ có thể đưa ra những lời dự báo về thời tiết.
Ở đây Đức Phật Ngài dạy có 5 nguyên nhân những người dự báo về thời tiết họ khó tiên đoán được về mưa và 5 điều này có những điểm rất thích thú.
1. Nguyên nhân thứ nhất là. Trong kinh văn dùng lời văn cổ nói "hoả giới phẫn nộ", hoả giới được hiểu là lửa, mà lửa phẫn nộ thì kỳ thật ở đây chúng ta nói về nhiệt độ, nhiệt độ làm cho hệ thống thời tiết bị xáo trộn và rất khó tiên đoán. Ngày hôm nay chúng ta nói về nhiệt độ đó là một hiện tượng lớn chứ không phải là chuyện đơn giản như chúng ta thấy lửa cháy bùng bùng gọi là hoả giới phẫn nộ.
Các nhà khoa học ngày hôm nay bối rối với 2 điều độ nóng của bầu khí quyển chúng ta gọi là greenhouse effect hay hiệu ứng của lồng kính. Trái đất của chúng ta được bảo vệ bởi bầu khí quyển, không có bầu khí quyển khi trái đất xoay có lẽ mặt đất của chúng ta sẽ tạo thành những cơn bão với những tốc độ kinh hoàng là bởi vì không có bầu khí quyển bảo vệ và nhờ có bầu khí quyển bảo vệ mặc dầu trái đất xoay nhưng chúng ta cảm thấy bầu trời gần như đứng yên một chỗ. Chúng ta cứ mườn tượng là bầu khí quyển giống như một nhà kiếng và khí quyển nằm trong đó và con người do chúng ta tiêu thụ quá nhiều, ví dụ như hàng ngày chúng ta có bao nhiều ngàn chuyến bay và thải ra những chất thán khí. Nói chung, sự tiêu thụ của con người làm ô nhiễm bầu trời và tạo ra một hiện tượng làm lủng lớp màn bao bọc ozone. Các vệ tinh đã quan sát bầu trời bắc cực và nam cực thì màn ozone bị lủng như vậy và tạo ra địa cầu nóng hơn, và chúng ta được ghi nhận nhiệt độ của bầu khí quyển càng ngày càng nóng và nhiệt độ bầu khí quyển càng ngày càng nóng thì càng khó để cho chúng ta tiên liệu chính xác về diễn tiến hợp lý hợp tình của thời tiết.
Ngày nay khoa học cũng nói đến một bí ẩn mà loài người cũng chưa có thật sự hiểu hết đó là hiện tượng gia tăng của các biển của đại dương những hiện tượng như biến đổi khí hậu (climate change) những hiện tượng này là hiện tượng tăng nhiệt độ của những vùng biển, chính là sự mời mọc rất dễ thấy để tạo nên những cơn bão khủng khiếp những cơn bão mà chúng ta gọi là typhoon hay hurricane. Thì tất cả những hiện tượng đó hurricane đi qua vùng biển nó được tăng mạnh lên bởi hiện tượng nóng của biển cả, biển càng nóng thì bão càng mạnh. Thường thường chúng ta thấy như vậy. Nhưng nói chung, nhiệt độ ở trên trái đất này dù là bầu khí quyển hay đại dương đi nữa mà có sự tăng vọt có sự tăng trưởng một cách bất thường ngoài sự dự báo của chúng ta thì điều này đã làm nên hiện tượng xáo trộn về thời tiết, và ở trong đó mưa là một hiện tượng xáo trộn đầu tiên chúng ta được biết.
2. Nguyên nhân thứ hai, một nguyên nhân Đức Phật dạy ở đây khiến cho thời tiết rất khó dự báo đó là hiện tượng "phong giới phẫn nộ". Phong tức là gió phẫn nộ chúng ta mường tượng như cuồng phong. Nhưng kỳ thực phong giới ở đây chỉ cho áp suất, cái áp suất thông thường là một sự chuyển động ở trong không khí do nhiệt độ tạo ra tức là bên nóng bên lạnh. Ở Hoa Kỳ có hiện tượng cuồng phong, cơn lốc xoáy, tornado là do áp suất cái nóng cái lạnh gặp nhau và tạo nên những hiện tượng vòng xoáy và nó tạo lên những twisters hay những tornado rất khủng khiếp. Thì áp suất luôn luôn là những yếu tính quyết định, áp suất luôn luôn là yếu tố chi phối hiện tượng thời tiết hiện tượng mưa. Điều này rất dễ hiểu, mây thì đi theo những luồng gió, không phải luồng gió như quạt máy vào người chúng ta mà những luồng gió cực lớn những luồng gió đó có thể tạo lên những luồng mây kéo dài cả ngàn cây số ở trên bầu trời, như chúng ta thường theo dõi những bản đồ thời tiết thì mây luôn luôn bị chi phối bởi gió và áp suất trở lên khó tiên đoán thì mưa cũng trở nên khó tiên đoán, và áp suất thì thật ra nó đến từ những nguyên nhân rất bí mật. Có nhiều khi chúng ta không thật sự hiểu tại sao cũng ngày đó tháng đó mà năm trước khác năm nay lại khác. Tại sao đôi khi chúng ta thấy áp suất như vậy nhưng nó có nhiều hiện tượng đột biến. Và do vậy khi nói về phong đại nói về áp suất ở đây chúng tôi không nói đơn giản về gió mà chúng tôi nói về áp suất . Chúng ta được biết những cơn bão hurricane, có nơi gọi cyclone. Như ở Bắc Mỹ gọi là hurricane, ở phía đông Thái Bình Dương người Anh gọi là typhoon, họ nói theo người Tàu gọi là đại phong, và cyclone nói theo tiếng Ấn Độ. Thì tất cả những nơi đó bão tố đều xảy ra do sự đột biến của áp suất và tại sao sự đột biến của áp suất xảy ra ở vùng đó mà không ở vùng khác thì chúng ta không biết.
3. Nguyên nhân thứ ba. Nguyên nhân thứ ba Đức Phật Ngài đề cập đến Rahù Atula Ma Vương. Atula là loài qủi dữ, một loại chúng sanh sanh ra do tâm sân nặng. Trong loài Atula thì có những loại có phước ít, có những loại có phước nhiều, có những loài vô phước, và loại có phước nhiều là Atula Vương nhiều quyền lực. Chúng ta lấy một ví dụ, ở trong cuộc sống bình thường thì có những nhà lãnh đạo như tổng thống, thủ tướng v.v... nhưng nó có một tầng lớp chúng ta gọi là xã hội đen thì ở trong xã hội đen cũng có một trật tự rất là mất trật tự của họ, thí dụ như có những thủ lãnh, có những đầu não, có những đầu đảng v.v... thì Atula Vương cũng là một chúng sanh mặc dầu sống trong cảnh khổ nhưng chúng sanh đó vẫn có quyền lực có quyền phép như chúng ta nói đến anh chị xã hội đen, thì những chúng sanh này cũng có thể làm đảo lộn. Ở trong bản dịch ghi "những loài Atula dùng tay thâu lấy nước rồi đổ xuống biển lớn". Hiện tượng này chúng ta thường tìm thấy là từ nước của biển cả có hiện tượng bốc hơi cực nhanh và khi bốc hơi lên thì tạo thành những đám mây và đôi khi nhiều nó trở thành những đám mây dầy đặc và nó tuông xuống thành nên mưa.
Cách đây 2 hôm một Phật tử đưa chúng tôi đến thăm thác nước Great Falls của giòng sông Potomac ở Virginia rất đẹp, và nơi đến là một công viên quốc gia nằm bên sườn đồi nơi ngày xưa vị Tổng Thống đầu tiên của Hoa Kỳ là George Washington từng lập nghiệp, nơi này ông đã thành lập một công ty để đào một con kinh đào và dùng thuyền vận chuyển hàng hoá đi từ Bắc xuống Nam và từ Nam ra Bắc. Ở tại thác nước này người ta đóng những cột trụ trên đó có ghi dấu mực nước những vụ lũ lụt trong quá khứ ở nhiều thời kỳ, chúng tôi đọc trên đó có 8 lần người ta ghi lại, lần xưa nhất là từ năm 1907 năm 1936 v.v... Thì có những mực nước lên rất cao tới ngọn cây nhưng nơi những cây cột cắm chúng tôi đến quan sát nằm trên một triền đồi, sau đó chúng tôi vào trong Visitor Center để xem lại những hình ảnh đó thì bình thường chúng ta thấy đó là một tháp nước của giòng sông Potomac nhưng khi lụt thì nó giống như một biển nước mênh mông như mùa nước nổi ở miền Tây Việt Nam vậy.
Thật ra khó để chúng ta có thể tưởng tượng một thành phố như thành phố Houston ở tiểu bang Texas hay thành phố Memphis ở tiểu bang Tennessee thường thì mình có thể đem cả bao nhiêu nước đổ tạt ra ngoài dù một xe nước lớn đi nữa thì nước nhanh chóng ngầm vào lòng đất tan biến đi, nhưng có những trận mưa lớn ở Mỹ khi mưa xuống nước dâng lên không phải ngập đến nền nhà mà ngập đến nóc nhà, thì chúng ta tưởng tượng là bao nhiêu nước trên bầu trời tuông xuống làm cả thành phố mênh mông như vậy bị nước dâng ngập lên tới mái nhà. Ví dụ như lũ lụt ở miền Trung chẳng hạn là nước ở trên núi do phá rừng nước tràn về thì mình không nói, nhưng ở đây những bình nguyên mênh mông như Memphis ở tiểu bang Tennessee hay ở vùng bắc của Texas bình nguyên mênh mông vậy mà nước tự nhiên dâng lên cao tới nóc nhà thì cơn mưa có chừng bao nhiêu nước mà nó khiến cho một bình nguyên bị nước dâng ngập như vậy. Thì ở trong kinh nói hiện tượng có những loại Atula Vương thâu nước từ mặt biển, chúng ta nói là tạo một hiện tượng bốc hơi rất lớn và hiện tượng bốc hơi đó đã biến thành đám mây khổng lồ và với lượng nước khổng lồ tuông xuống và tạo nên tình trạng lũ lụt.
4. Nguyên nhân thứ tư. Trong kinh có đề cập đến những Chư Thiên có tránh nhiệm vận hành các hệ thống thời tiết, chúng ta gọi là thần mưa chẳng hạn. Ngày hôm nay trong hệ thống thời tiết thì chúng ta thấy ở trên trái đất này có những nơi mưa nhiều và có những nơi không có mưa, có những nơi hoàn toàn không có mưa hoặc mưa rất ít như sa mạc Sahara chẳng hạn.
Tuy nhiên những nơi mưa nhiều và mưa thuận gió hoà đặc biệt là hệ thống monsoon của vùng Nam Á, nếu qúi vị nào nghiên cứu về monsoon thì qúi vị hỏi rằng tại sao cái hệ thống khí hậu đó chỉ có ở vùng Nam Á và Đông Nam Á mà nó không có ở những nơi khác thì thật sự chúng ta hoàn toàn không có câu trả lời là tại sao hiện tượng monsoon không xảy ra ở vùng Nam Mỹ hay Nam Phi, Phi Châu mà nó xảy ra ở vùng Nam Á và Đông Nam Á thì nó vẫn còn là một bí ẩn, nhưng theo trong kinh và những gì chúng ta được biết là có một số các vị Chư Thiên được ủy thác làm công việc vận hành hiện tượng thời tiết đó và những vị này có sự biếng nhác trễ nãi trong vai trò của mình do đó khiến cho thời tiết khó dự báo.
5. Nguyên nhân thứ năm. Điều sau cùng Đức Phật Ngài dạy ở tại đây là nghiệp lực của chúng sanh. Nghiệp lực ở trong đời rất khó để tiên đoán. Có những thời kỳ chúng sanh rất hiền lương, chúng sanh đặt nặng về đời sống nội tâm đặt nặng về đạo đức. Nhưng có những thời kỳ chúng sanh rất là ác, cái ác đó tạo thành một hiện tượng. Chúng tôi ví dụ như thời xưa chuyện con cái chửi cha mắng mẹ là chuyện chúng ta ít nghe nhưng thời bây giờ chuyện con cái không những chửi cha mắng mẹ mà còn giết cha giết mẹ với những lý do rất tầm thường rất bịnh hoạn, chuyện đó xảy ra rất là nhiều. Hay có thời nào đó ăn những gì cần thiết để mà sống thôi nhưng thời bây giờ cách ăn rất là ác, họ ăn làm sao cho tươi cho sống, cái ăn đó rất là ác. Cái ác tâm cái nghiệp của chúng sanh khó lường. Và nghiệp lực chi phối thế giới này, và nó tạo nên những hiện tượng về thời khí về khí hậu bất hoà, và nó chiêu cảm nghiệp lực của chúng sanh trong cuộc đời này.
Về điểm đó tương tự như từ rất lâu có nhiều người không tin rằng chúng ta có thể làm ô nhiễm bầu trời, bầu trời có cái gì và ai có thể làm ô nhiễm, không ai có thể nghĩ rằng chúng ta có thể làm ô nhiễm đại dương biển cả, biển lớn mênh mông người ta thảy xuống đó bao nhiêu rác bao nhiêu chất thải cũng không làm dơ được biển, cá ở trong biển rất nhiều ai có thể đánh cho hết cá được, thậm chí ngày xưa có một câu nói "Đố ai quét sạch lá rừng để ta khuyên gió gió đừng rung cây" lá rừng mình nghĩ không bao giờ có thể quét sạch hết nhưng ngày nay với tốc độ tàn phá rừng thì không chỉ lá rừng mà cây rừng tất cả đều bị tàn phá thì sự tàn phá của con người đối với thiên nhiên đối với cuộc sống và ngay cả sự an bình của xã hội ngay cả những giá trị về tinh thần cũng bị lung lay tận gốc như vậy. Chúng ta sống trong thời đại mà sự làm giàu trở thành một tiêu trí tối thượng của con người. Chúng ta đang sống trong thời đại mà sự tiêu thụ càng nhiều càng tốt, trong xã hội loài người đã phá tan tất cả những bức tường bảo vệ môi sinh, bảo vệ những giá trị. Chúng ta đang sống trong thời đại mà những gì loài người tạo thành cái nghiệp lực. Và Đức Phật Ngài đề cập đến mưa là bởi vì nghiệp lực của chúng sanh trong đời.
Rất là khó để chúng ta có thể mường tượng chúng ta có thể ảnh hưởng đến thời tiết ảnh hưởng đến cái chung như vậy, nhưng kỳ thực thì giống như chúng ta nói như vầy; Thí dụ như nước Pháp đang có cuộc bầu cử và cuộc bầu cử nước Pháp là một cuộc đối đầu giữa hai phe cực hữu và cực tả, hai phe này một bên là chủ nghĩa quốc gia làm sao đóng cửa biên giới nước Pháp lại để đưa nước Pháp trở về một quốc gia nằm trong vòng biên giới để bảo vệ biên giới của mình, một phe khác của phe trung hòa mà bên phe tả thì người ta muốn nước Pháp là thành viên của khối Liên Âu và cùng với nước Đức dẫn đầu khối Liên Âu. Cuộc bầu cử của Pháp sẽ ảnh hưởng đến Liên Âu và nước Pháp nếu bầu cho bà Le Pen thì nó sẽ dẫn đến sự sụp đổ của Liên Âu và nó sẽ làm một sự xáo trộn toàn cầu, cái dư trấn nó không phải chỉ ở tại Âu Châu mà lan sang Hoa Kỳ và chỉ riêng về những thăm dò sơ bộ của bầu cử Pháp nó đã ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán tại Tokyo, Thượng Hải, Hồng Kông cũng như ở Hoa Kỳ, Anh Quốc. Thì chúng ta thấy rằng đôi khi một số người nghĩ rằng cuộc bầu cử ở nước Pháp là chuyện của nước Pháp nhưng cái ảnh hưởng giây truyền thì ảnh hưởng rất nhiều nơi.
Tương tự như vậy, chúng ta thấy chúng sanh ở trong đời này thí dụ như ở thời nào đó cha mẹ không còn dạy được con cái, con cái lớn lên trở thành những người hung ác thiếu đạo đức thiếu căn bản của niềm tin, và do sự hung ác của con cái lớn lên nó làm cho cả thế hệ kế tiếp là thế hệ thiếu đạo đức thiếu giá trị về tinh thần, và nó tạo lên một trào lưu xã hội những con người chỉ biết sống theo máy móc sống theo đồng tiền và ác nghiệp sẽ tạo nhiều hơn. Do ác nghiệp tạo càng ngày càng nhiều hơn thì chất thiện càng sụt giảm và điều đó ảnh hưởng đến tất cả mọi người . Vì vậy nghiệp lực cũng ảnh hưởng rất lớn đối với sự tồn tại đối với thế giới dù là thế giới của đại tự nhiên hay là thế giới nội tại của chúng ta.
Khi nói đến thế giới đại tự nhiên thì ở đây Đức Phật Ngài chỉ đơn cử một hiện tượng đó là mưa và chỉ riêng mưa thôi thì nó ảnh hưởng cả cuộc sống kinh tế của những vùng mưa, khi mưa không thuận gió không hòa kinh tế có vấn đề , nó ảnh hưởng toàn bộ đến cuộc sống. Do vậy ở đây chúng ta có thể nói rằng trong sự tương tác giữa yếu tố này và yếu tố kia của xã hội thì nghiệp lực là một ở trong những mấu chốt quan trọng.
Trong bài học hôm nay Đức Thế Tôn Ngài dạy có 5 nguyên nhân khiến cho những người dự báo thời tiết không tiên đoán chính xác về mưa: đó là sự đột biến của nhiệt độ, sự đột biến của áp suất, sự xáo trộn do Atula Vương Rahu tạo ra, sự xáo trộn do các vị Chư Thiên có trách nhiệm lười biếng hoặc không làm đúng bổn phận của mình, và sau cùng là do trào lưu trong nghiệp lực của chúng sanh tạo nghiệp ác nhiều hơn nghiệp thiện.
Năm nguyên nhân khiến cho những người dự báo thời tiết không chính xác đã trình bày rồi, bây giờ chúng tôi nói đến một số điều được ghi nhận trong kinh điển cũng như trong lịch sử văn hóa của đạo Phật liên quan đến mưa.
Trước nhất, qúi vị nào thường đi chùa và thỉnh thoảng quan sát những pho tượng Phật qúi vị có thể đã bắt gặp một hình ảnh Đức Phật ngồi và một con rồng 9 đầu che chung quanh Đức Phật, đó là một tác phẩm nghệ thuật minh họa ghi nhận sau khi Đức Thế Tôn thành đạo qua 7 tuần lễ ở chung quanh cội Bồ Đề và trong tuần lễ thứ 6 Đức Thế Tôn Ngài đến hồ Mucalinda ở tại đấy Đức Thế Tôn Ngài đã ngồi bên bờ hồ và nhập thiền trong 7 ngày lúc bấy giờ có một con mãng xà vương là một loại rắn rất lớn đến quấn chung quanh thân Đức Thế Tôn và dùng cái đầu che phía trên để mưa không làm ướt Ngài.
Các nghệ nhân tạc mãng xà Mucalinda có 9 đầu là theo thần thoại của Ấn Độ, chúng tôi đọc ở trong kinh thì không có đoạn nào ghi con mãng xà Mucalinda có 9 đầu, nhưng chúng ta biết được có vài loại rắn hổ mang hay cạp nông nó có thể khi xèo cái bàn nạo lớn ra thì có thể che được, chúng ta tạm nghĩ như vậy, còn con rắn 9 đầu chúng tôi nghĩ chỉ có trong thần thoại hơn là thực tế. Đó là câu chuyện đầu tiên chúng tôi nhắc đến Đức Phật trong một lần trời mưa ở bên bờ hồ Muchanlida thành một đề tài cho nhiều tác phẩm điêu khắc nghệ thuật họa trong giòng lịch sử của đạo Phật.
Chúng ta kể đến 4 điểm khác liên quan đến mưa, ở trong đó có câu chuyện được ghi trong Tương Ưng Bộ Kinh. Một lần Đức Thế Tôn Ngài đi gần bờ sông Hằng thì có một vị Balamon tương đối có tiền xây xong một ngôi nhà kiên cố chắc chắn, và vị này khi xây xong ông rất thích thú đi chung quanh nhà nhìn thấy trời âm u vị này có cảm hứng nói rằng
- "Nhà lớn đã xây xong, kèo cột đều vững chắc, mái ngói khéo lợp, thần mưa, mưa đi mưa đi",
Vị Balamon này cảm thấy thích thú với công trình của mình và cảm thấy mỗi thứ đều chắc chắn nên nói một câu như tự hào về ngôi nhà của mình
- "Thần mưa, hãy mưa đi mưa đi".
Đức Phật đi ngang qua nhìn thấy cảnh tượng đó và Ngài biết tâm trạng của vị Balamon Ngài nói với Tôn Giả Ananda rằng vị Balamon đó rất là vui rất là tự hào rất hãnh diện với ngôi nhà kiên cố của mình nhưng vị đó không biết được rằng vị đó sẽ chết trong vòng 7 ngày và khi cái chết đến thì cái nhà xây dựng vững chắc cũng vô nghĩa. Do đó Đức Phật Ngài dạy một câu kệ Pháp Cú là người mà không có trí thì ngồi đó để mơ màng là mùa mưa này mình sống ở đây, mùa mưa tới mình làm gì làm gì, mình nghĩ tương lai nhưng mình không thấy được cái chết nó sẽ có thể xảy ra bất cứ lúc nào, nó đang chờ đợi mình, mình ỷ lại và mình làm một chương trình dài cho mai hậu vì mình không thấy cái chết.
Thi sĩ Tâm Cao đã thi hoá câu Pháp Cú đó là:
"Một mùa thu này ta ở đây.
Rồi sang đông chí đến ngày hè sang
Người ngu cứ thế mơ màng,
Không hay nguy hiểm mãi đang đợi chờ."
Những mùa mưa luôn là những cái cách để ghi nhận một năm qua năm đến người Việt Nam của chúng ta thì có đôi khi đếm sự đi qua bằng những mùa thu, những mùa thu tới, một mùa thu là chỉ cho một năm đã qua, có người tính vào mùa xuân, có người tính vào mùa hè, nhưng mùa mưa trở thành một cái mốc thời gian hàng năm đối với nhiều người Ấn Độ, do đó :"Mùa thu này ta ở đây, rồi sang đông chí đến ngày hè sang, người ngu cứ thế mơ màng, không hay nguy hiểm mãi đang đợi chờ.
Có những câu chuyện khác nói về mưa, hình ảnh về mưa Đức Thế Tôn đã dạy trong một ý nghĩa hoàn toàn khác, đó là dùng hình ảnh của mái nhà, Ngài dạy rằng; bản thân của chúng ta được sống an lạc tốt lành là nhờ có sự che chắn, sự che chắn đó chịu sự chi phối của ngoại giới, nếu chúng ta khéo sống thì chúng ta khéo làm được một mái nhà mà mái nhà đó chúng ta có thể an ổn, nhưng nếu chúng ta không khéo thì mái nhà đó có thể bị mưa thấm dột và khi mưa thấm dột rồi thì dần dà nó bị hư. Ở tại Mỹ người ta có nói về hiện tượng nhà rất là tốt nhưng khi mái nhà bị dột tức là trời mưa xuống bị dột mình phải chữa liền nếu lâu ngày không chữa thì chính chỗ dột đó sẽ tàn phá mái nhà và chúng ta phải trả tiền rất đắc để sửa chữa căn nhà. Thì Đức Phật Ngài dùng 2 hình ảnh một mái nhà khéo lợp và một mái nhà vụng lợp, như mái nhà vụng lợp thì nước thấm vào, cũng vậy, tâm không tu thì bị tham ái chiếm ngữ, như mái nhà khéo lợp mưa không thể thấm vào, cũng vậy tâm khéo tu tham ái không chi phối.
Ngài Ajhan Cha Ngài viết trong một bài pháp tựa đề là "Ngôi nhà của chúng ta". Ngôi nhà của chúng ta tức là một tổ ấm một nơi an bình ở tại đó chúng ta sống được ổn định vững vàng. Ngài dạy một người tu tập là biết phòng hộ và biết rào chắn bởi thiện pháp làm thế nào mình không bị chi phối bởi ngoại cảnh ở bên ngoài. Chúng ta rất dễ bị chi phối thí dụ như người ta ra đường mặc áo không kín đáo thì có thể bị mưa bị gió làm cho bị cảm mạo, trời nắng trời mưa không che dù thì chúng ta bị cảm mưa cảm nắng, ở trong một ngôi nhà mái che không được kín thì chúng ta dễ bị chi phối.
Thậm chí đôi khi Đức Phật Ngài dùng hình ảnh của một vết thương không khéo băng bó thì bụi bặm dễ bám vào và dễ sinh nhiễm trùng làm mủ và nó sẽ làm chúng ta đau đớn. Thì tương tự như vậy, cuộc sống chúng ta là một nội tâm nếu chúng ta không khéo phòng hộ thì dễ bị chi phối và khi bị chi phối thì sanh ra xáo trộn điên đảo, điên đảo vì tham, điển đảo vì sân, thành ra Đức Phật Ngài đưa ra hai mái nhà khéo lợp và mái nhà vụng lợp. Dĩ nhiên khi nói mái nhà khéo lợp mái nhà vụng lợp thì nói về mưa tốt hơn nói về nắng, trời nắng chúng ta khó biết mái nhà vụng lợp hay khéo lợp nhưng khi trời mưa xuống nước chảy vào những nơi có thể chảy được và nếu mái nhà khéo lợp thì nước không chảy vào trong nhà chúng ta được, nếu vụng lợp thì mưa có thể thấm vào và do vậy Đức Phật Ngài dùng hình ảnh mái nhà vụng lợp và mái nhà khéo lợp để chỉ cho một người vụng tu hay khéo tu và người đó có khả năng để chận ngay sự chi phối từ bên ngoài hay không bị chi phối từ bên ngoài.
Nói về mưa, ở trong kinh cũng có đề cập đến một hình ảnh khác về pháp và dùng chữ "Pháp vũ" nghĩa là một "cơn mưa của pháp". Và hình ảnh của pháp vũ hay là cơn mưa pháp được tìm thấy trong kinh Ratana Sutta - kinh Châu Báu, trong lúc đất đai khô cằn cây cỏ héo mòn, chờ nước một cơn mưa xuống, cơn mưa đó làm cho ngàn cây đâm chồi, vạn vật hồi sinh cây cỏ tươi tốt, thì pháp của Phật được mang tải vào trong đời đôi khi được ví dụ như cơn mưa đầu hạ và đám mưa đó không phân biệt là chỗ này chỗ kia, chỗ cao chỗ thấp, chỗ đẹp chỗ xấu, mưa gội nhuần tất cả và pháp vũ là hình ảnh của chánh pháp được tuyên lưu giữa cuộc đời này và hình ảnh của những cơn mưa pháp như câu chuyện Càn thát Bà Pancasikha đã từng nói tình yêu của một cô tiên nữ đối với Càn Thát Bà Pancasikha như thức ăn đối với kẻ đói, như cơn mưa rào đối với một nơi đang chịu nắng hạn, và như chánh pháp đối với những chúng sanh hữu duyên.
Thì ở đây, như người khát được uống nước, như trong cơn nóng có những cơn mưa quả thật là một hình ảnh của cái gì biết thời, một sự đáp ứng, một cái gì khiến cho người ta cảm thấy hạnh phúc sung sướng. Chúng tôi có những năm sống ở miền nam California đó là một nơi tương đối khô và năm 2016 là đánh dấu lần đầu tiên California trong 8 năm dài có những cơn mưa lớn chấm dứt một cuộc hạn hán lớn. Miền nam California vào mùa hè chúng ta thấy rằng những đồi cỏ vàng vì không đủ nước và đa số núi non ở miền nam California là núi trọc tại vì không có nước để cây cỏ lớn lên. Nhưng một hình ảnh rất dễ sợ là khi trời mùa hè nắng làm cỏ khô dể cháy và lửa đi rất nhanh, lửa tạo ra gió và càng có nhiều lửa thì nhiều gió mà nhiều gió thì nhiều lửa và thỉnh thoảng có những trường hợp những cơn hỏa hoạn lan nhanh và gặp trời mưa bất thình lình xuống thì chúng ta cảm tưởng như đó là một sự cứu nguy ai cũng mừng khi mưa tuông xuống dập lửa cháy.
Trong tâm tư của chúng ta cũng vậy Đức Phật Ngài dùng chữ Kilesa chỉ tâm của chúng ta bị tham sân si ở trong đó có hàm chứa sự nung nấu nhiệt não, nhiệt não cái gì nung nấu đốt cháy chúng ta, con người mà quá ham muốn cái gì, con người mà quá bực bội chuyện gì, hay là con người quá giao động si mê thì giống như trong tâm bị lửa đốt cháy. Lửa đốt cháy như vậy một cơn mưa xuống và đặc biệt là cơn mưa pháp làm cho tâm của chúng ta được an lành. Điều đó cũng được nói lên rất nhiều lần qua những đoạn kinh ví dụ như Kisagotami đang buồn khổ đang bị nhiệt não bởi vì đứa con duy nhất bị chết khi hiểu được pháp của Phật thì tự nhiên nhiệt não tan biến đi giống như một cơn mưa xuống.
Và không phải một lần mà rất nhiều lần pháp thoại của Đức Thế Tôn đã là những cơn mưa rào đó là những cơn pháp vũ và cơn mưa pháp đó đã gội nhuần cho nhiều tâm hồn và đã khiến cho những con người hưởng được cái mát mẻ của chánh pháp.
Thật ra về một phương diện nào đó thì đạo Phật dạy chúng ta lên lưu ý những giá trị của chánh pháp như trong Vi Diệu Pháp có đề cập đến thuộc tánh tịnh hảo là "tịnh khinh nhu thích thuần chánh" những trạng thái nhẹ nhàng thích nghi luân lưu luôn luôn tốt cho tâm những trạng thái nóng bức nhiệt não, những trạng thái khiến cho chúng ta sôi sục thì không lợi gì cho cuộc sống và khi chúng ta nói đến cái gì mát mẻ cái gì bình lặng cái gì thanh tịnh thì đó là mưa.
Tại Thái Lan có một phong tục mà đối với chúng ta thì không đẹp lắm nhưng kể ra cũng vui đó là vào mùa tết của họ gọi là Songkran là ngày đầu năm của họ có tục lệ tạt nước vào nhau. Như qúi vị ở Bắc Mỹ mình đang đi mà người ta tạt nước vào mình thì khó chịu nhưng chúng ta cũng biết là mùa tết Thái Lan vào tháng Tư thì mùa nóng bắt đầu và cái oi bức nóng của mùa nóng thì nếu có ai tạt nước sạch thì cũng làm cho chúng ta mát mẻ thì điều đó cũng vui, nó phát xuất từ một thời kỳ trường hợp nào đó người ta cảm thấy dùng nước sạch tạt vào nhau giữa trời nóng làm cho con người thoải mái và nó tạo ra không khí vui tươi thì thật sự nó cũng là điều thú vị. Nhưng ở đây chúng ta nói đến cái mát của nước, cái mát của mưa và còn nhiều giai thoại nhiều câu chuyện liên quan đến mùa mưa, thí dụ trong luật tạng Đức Phật Ngài ban hành giới luật cho chư tăng có rất nhiều giới luận liên hệ đến mùa mưa và Đức Thế Tôn những nơi Ngài an cư thường Ngài đã sống trong những mùa mưa, chúng ta nói đến chùa Trúc Lâm, chùa Kỳ Viên chúng ta nói đến nhiều địa danh khác Đức Thế Tôn và Chư Tăng đã an cư qua mùa mưa.
Mưa là đề tài lớn và đó là những điều chúng ta nói đến trong bài học hôm nay./.
