Phải chăng tu tập tâm từ sung mãn có thể dẫn đến chứng đắc giải thoát?

Thảo luận. Phải chăng tu tập tâm từ sung mãn có thể dẫn đến cả ba trạng thái: an lạc trong đời sống hằng ngày, chứng đắc thiền (sau khi chết sanh về cõi phạm thiên), chứng đắc giải thoát (Niết bàn)? 

Câu thảo luận trong ngày 1-8-2018. Kinh Tăng Chi Bộ - Mười Một Pháp - Phẩm Tùy Niệm - Bài (V) (16) 

Minh Hạnh chuyển biên

TT Tuệ Siêu: Trong Vi Diệu Pháp đề cập tu tập Tứ Vô Lượng Tâm và trong Visuddhimagga - Thanh Tịnh Đạo cũng có đề cập đến tu tập tâm từ là đề mục thiền dẫn đến chứng đắc thiền thôi chứ không chứng đắc quả giải thoát Niết-bàn được.

 Ở đây, khi chúng tôi nói tu tập tâm từ đạt đến tâm giải thoát rồi đạt đến thiền chứ không phải đạt đến tuệ giải thoát. Còn trường hợp bài kinh hôm nay từ tâm giải thoát được tu tập đạt được mười một lợi ích (anisaṁsā - lợi lạc), thì lợi ích thứ 11 ở trong bài kinh này Đức Phật Ngài nói rằng:

 -"nếu chưa thể nhập thượng pháp (A-la-hán quả); được sanh lên Phạm thiên giới " 

Nói như vậy làm chúng ta hiểu nhầm là tu tâm từ đắc được quả Alahán còn nếu chưa đắc Alahán thì đắc cõi Phạm Thiên. 

Thật ra, câu này phải hiểu: nếu vị tu tâm từ ngay trong hiện tại vị đó kiếp chót để đắc Alahán thì ngay lúc đầu vị đó có tu tập tâm từ đắc chứng thiền định, hễ đắc Alahán thì ngay sau khi đắc Alahán vị đó không còn sự tái sanh về cõi Phạm Thiên.

Ngay trong kiếp chót đắc Alahán kể như là không có sanh về cõi Phạm Thiên dầu cho vị đó có chứng được thiền bằng đề mục từ tâm đi nữa thì khi đắc Alahán rồi thì mãnh lực của thiền tâm từ mà sanh về cõi Phạm Thiên thì chỗ đó chấm dứt sự tái sanh. Cho nên, nói rằng nếu chưa thể nhập Alahán quả thì người tu tâm từ và đắc chứng thiền sanh lên Phạm Thiên giới thì cái chỗ này là Đức Phật Ngài muốn giới hạn rằng vị Alahán vị đó cũng có tâm từ và tâm từ đến cái mức tuyệt đỉnh thì như đối với vị Alahán thì không có cái anisaṁsā - lợi lạc, không có kết quả sanh về cõi Phạm Thiên bởi vì vị đó đã sau đời sống này không còn đời sống khác. Cho nên, ở trong trường hợp này chúng ta chưa thấy chỗ nào mà nói tu tâm từ mà đắc chứng giải thoát Niết-bàn.

Trong 30 đề mục tu thiền trong đó có tứ vô lượng tâm là từ bi hỉ xả là tu chứng thiền và đạt đến trạng thái tâm giải thoát, đạt đến quả chứng là tâm giải thoát, là ám chỉ cho thiền đáo đại thiền sắc giới, chớ không thể là thiền vô sắc đừng nói chi là đạo quả không thể đắc thiền vô sắc nữa.

 Cho nên ở đây xin được trả lời rằng trạng thái tu tập từ tâm sung mãn dẫn đến: một là an lạc trong đời sống hàng ngày, hai là chứng đắc thiền sau khi chết sanh vào cõi Phạm Thiên.

Điều thứ hai là trừ phi vị đó đã chứng quả Niết-bàn thì vị đó đắc Alahán không sanh về cõi Phạm Thiên. Còn nếu phàm phu hay bậc hữu học với tâm từ đắc chứng thiền thì chết sanh về cõi Phạm Thiên liền. Còn ngay trong đời sống hàng ngày tâm được an lạc. chỉ có hai trạng thái đó thôi chớ không phải ba.

Một lần nữa chúng tôi nói rằng điều lợi ích thứ 11 ở trong bài kinh này nói ngoại trừ vị ấy là vị Alahán thì mới không sanh về cõi Phạm Thiên còn những hạng khác ngoài vị Alahán ra thì tu tập tâm từ chứng đắc thiền có thể sanh vào cõi Phạm Thiên./.